Από τον φίλο και συνάδελφο Γιώργο Φασουλόπουλο, τα θέματα Γεωγραφίας της Α΄ και Β΄ τάξης του Γυμνασίου, που έβαλαν στο σχολείο του. Αφορμή για μια συζήτηση όπως τίθεται από τον Γιώργο στο παρακάτω κείμενο που σχολιάζει και τα αποτελέσματα. Θα ήθελα να τον ευχαριστήσω για την προσφορά του και από την θέση αυτή.
Και πρώτα ένα δείγμα των θεμάτων:
7. Στο διπλανό χάρτη εικονίζεται μια περιοχή της Μεσογείου, η περιοχή Apulia, που στις 6 Απριλίου του 2009 επλήγη από σεισμό 6,3 Ρίχτερ. Οι νεκροί υπερέβησαν τους 300.
7α. Αναγνώρισε τρεις τουλάχιστον διαφορικές χώρες που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή της Αδριατικής θάλασσας, όπου και η Apulia.
7β. Οι γραμμές με τα βελάκια (τριγωνάκια) περιγράφουν τις κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών της περιοχής. Οι χώρες που βρίσκονται στις αντίθετες ακτές της Αδριατικής, πλησιάζουν ή απομακρύνονται (μέσα στους αιώνες);
7γ. Μπορείς να σημειώσεις πάνω στον χάρτη τη θέση (κατά προσέγγιση) ενός πολύ γνωστού ενεργού ηφαιστείου; Ποιο είναι το όνομά του;
Πρόθεση αυτού του post είναι μια μικρή συζήτηση για ένα μάθημα που έχει πολλούς «ρητορικούς» φίλους, μεταξύ των οποίων και καθηγητές. Αυτοί έχουν ισχυριστεί, τουλάχιστο μία φορά, ότι «πάντα μου άρεσε,…, είναι το κυρίως διαθεματικό μάθημα». Περισσότεροι είναι αυτοί που την υποτιμούν ως διδακτικό αντικείμενο. Πρώην μαθητές κυρίως, που αναφέρονται στην απέραντη βαρεμάρα ακρόασης καθηγητών που επιζητούσαν με αγονία ησυχία, υποτιμώντας παράλληλα με πολλαπλούς τρόπους και οι ίδιοι, το μάθημα.
Η απαξία του μαθήματος καταγράφεται και επιχειρείται να ερμηνευτεί και στο: «Το μάθημα της Γεωγραφίας στο Γυμνάσιο, με καθρέφτη τα θέματα της τελικής αξιολόγησης: η περίπτωση της Δωδεκανήσου».
Επιχειρήσαμε να επεξεργαστούμε τα μαθήματα Γεωγραφίας Α & Β Γυμνασίου, δυο καθηγητές Φυσικής, δίνοντας έμφαση στις Γεωγραφικές αιτιότητες (π.χ. εποχές & κλίση του άξονα της γης, θεωρία λιθοσφαιρικών πλακών & σεισμοί-ηφαίστεια, βιότοποι: ευδοκίμηση-κατάρρευση & μετασχηματισμοί ανθρώπινων κοινωνιών) σε Γυμνάσιο της Αθήνας. Με επιπλέον έμφαση, στη δημιουργία περιβάλλοντος ενεργού μάθησης.
Η αξιολόγηση του εγχειρήματος έγινε με τα γραπτά δοκίμια που επισυνάπτουμε.
Τα αποτελέσματα των γραπτών δοκιμίων Μαΐου-Ιουνίου 2009 περιγράφονται στη συνέχεια.
Ποσοστό μαθητών της Α Γυμνασίου που ασχολήθηκαν με 6/9 θέματα: 100%
Ποσοστό μαθητών της Β Γυμνασίου που ασχολήθηκαν με 6/9 θέματα: 92,5%
Ως κριτήριο της συμφιλίωσης των μαθητών με διατυπώσεις που διερευνούν γεωγραφικές αιτιότητες, θεωρήθηκε ο αριθμός των μαθητών που απάντησαν σε όλα τα θέματα που μπορούσαν να γράψουν (6/9). Αυτό το κριτήριο, αφενός δείχνει διάθεση να «εκβιαστούν» με κάθε τρόπο βαθμοί, αφετέρου σκιαγραφεί εξοικείωση με τις διατυπώσεις των σχετικών ερωτημάτων.
Οι μαθητές πλειοψηφικά (100% στην Α τάξη & 92,5% στη Β) αναγνώρισαν τα ερωτήματα και ασχολήθηκαν με αυτά.
Ενδιαφέρουσα, μη αναμενόμενη, προσέγγιση ανέδειξε το ερώτημα 5β της Β τάξης: «Αυτή την περίοδο η Ευρώπη δέχεται πολλούς μετανάστες. Οι χώρες από τις οποίες προέρχονται οι μετανάστες αντιμετωπίζουν ή όχι δημογραφικό πρόβλημα;».
Το 10% των (συνολικών) μαθητών (με το θέμα ασχολήθηκε η πλειοψηφία) ισχυρίστηκε ότι, οι χώρες προέλευσης των μεταναστών αντιμετωπίζουν δημογραφικό πρόβλημα επειδή «…από τις χώρες αυτές φεύγουν νέοι, έτσι οι γέροι που μένουν γίνονται περισσότεροι». Η ερώτηση ζητούσε πρόβλεψη για την ύπαρξη δημογραφικού προβλήματος στη φάση της μετανάστευσης και όχι για της συνέπειες της μετανάστευσης στον γενέθλιο τόπο. Όμως, και αυτή η προσέγγιση καταγράφεται μάλλον ως σχετική με το ευρύτερο επίκαιρο πρόβλημα που θίγει το ερώτημα και κυρίως σκιαγραφεί ενεργή αντιμετώπιση του ζητήματος.
Σχετικά με την ικανότητα των μαθητών να διαπραγματεύονται επιτυχώς συλλογισμούς σχετικούς με τις γεωγραφικές αιτιότητες (δες τα σχετικά ιστογράμματα), δεν είμαστε το ίδιο ευχαριστημένοι. Μάλιστα, αρκετοί μαθητές της Β Γυμνασίου με βαθμολογίες από 10 και πάνω, είχαν κατά 1-2 μονάδες κατώτερες βαθμολογίες από τα αντίστοιχα δοκίμια στο μάθημα Φυσικής, με θέματα που αξιολογούσαν ίδιες παραμέτρους.
Σκεφτόμαστε να συνεχίσουμε την προσπάθεια συμφιλίωσης ημών και των μαθητών μας στη Γεωγραφία και την επόμενη σχολική χρονιά.
Ζητάμε κριτική και ιδέες.
Γιώργος Φασουλόπουλος
Γιώργος Μωραΐτης
3 σχόλια:
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Πολύ πρωτότυπα τα θέματά σας. Είναι φανερό ότι είναι πολύ καλά «δουλεμένα» . Ελέγχουν την ουσιαστική γνώση των μαθητών αλλά κυρίως την κριτική τους σκέψη και τη συνδυαστική τους ικανότητα. Συγχαρητήρια.
Θα ήθελα να κάνω κάποια σχόλια, τα οποία είναι 100% καλοπροαίρετα.
Α’ Γυμνασίου
Διαπίστωσα μια δυσαναλογία ως προς την απαιτούμενη ανάπτυξη των θεμάτων.
Τα περισσότερα θέματα (1,2,4,5,7) απαντώνται μόνο με λίγες λέξεις. Αντίθετα, τα θέματα 3,6,9 απαιτούν πολύ μεγαλύτερη ανάπτυξη. Να υποθέσω ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών επέλεξε τον πρώτο τύπο θεμάτων ;
Τα περισσότερα θέματα έχουν πολύ μεγάλες εκφωνήσεις. Χαρακτηριστικά το 5ο θέμα απαντιέται με χρήση πέντε λέξεων, τη στιγμή που η εκφώνησή του είναι 10 σειρές.
Θυμίζουν κάπως τις ερωτήσεις του διαγωνισμού PISA.
Κάποτε κάποιος διευθυντής μου έκανε την παρατήρηση πως τα θέματά μου θα «τρομοκρατούσαν» τα παιδιά, επειδή οι εκφωνήσεις τους ήταν «μεγάλες»! Έχετε να σχολιάσετε κάτι πάνω σε αυτό;
Β’ Γυμνασίου
Πολύ ισορροπημένα θέματα. Δύο μόνο σχόλια:
Το θέμα 5β μου φαίνεται δύσκολο.
Το θέμα 6 ζητά δεδομένα της ύλης στα οποία δεν θα έδινα ιδιαίτερη σημασία (πχ. Άαρ).
Το θέμα 7β είναι αρκετά δύσκολο για μαθητές Β’ Γυμνασίου. Δεν θα τολμούσα να βάλω τέτοιο θέμα, καθώς θα φοβόμουν τις αντιδράσεις των γονέων!!
Στην πραγματικότητα φοβάμαι ότι ούτε οι φοιτητές των πρώτων ετών του τμήματος Γεωλογίας δεν είναι σε θέση να την απαντήσουν! Για το επίπεδο των φοιτητών βέβαια δεν φταίτε εσείς, αλλά αυτή είναι μια άλλη κουβέντα…
Καλή συνέχεια!
eleftherna
Ευχαριστούμε για το ενδιαφέρον σας και το χρόνο που διαθέσατε για τον σχολιασμό.
Περισσότερο ευχαριστούμε, για τον 100% κριτικό τρόπο που αναγνώσατε και σχολιάσατε τα θέματα.
Ορθά επισημαίνετε ότι τα θέματα της Α Γυμνασίου είναι ετεροβαρή. Ήταν έξω από τις προθέσεις μας.
Όμως, τα θέματα 3 & 9 (πέταλο Μαλιακού & κύκλος νερού), έτυχαν μεγάλης επιλεξιμότητας από τους μαθητές μας (30 & 35%). Το 6 (απομάκρυνση λιθοσφαιρικών πλακών Ατλαντικού), παρά τις αντίθετες προσδοκίες και εκτιμήσεις μας, δεν επελέγη από τους μαθητές μας και δεν απαντήθηκε ικανοποιητικά από την πλειοψηφία αυτών των λίγων που το διάλεξαν.
Η γενικότερη στρατηγική σχεδίασης επιδίωξε τη σύνταξη ερωτημάτων με ενδιαφέρον. Να αποτελούν δηλαδή προκλήσεις για απάντηση. Δεν έχουμε αναπτύξει και οι δυο Γιώργηδες που τα συνάξαμε, λακωνικούς τρόπους διατύπωσης αξιολογικών περιβαλλόντων που να «τσιγκλούν» τους αναγνώστες τους. Πολύ περισσότερο όταν πρέπει να παρέχουν ανεπεξέργαστα δεδομένα. Φανταζόμαστε όμως ότι θα υπάρχουν και τέτοιοι τρόποι.
Πράγματι, εμπνευστήκαμε τα αξιολογικά περιβάλλοντα από τα θέματα τύπου «PISA». Η τελική μορφή σεβάστηκε παρατηρήσεις τριών φίλων συναδέλφων που έχουν άποψη για το μάθημα, καθώς και τις αντιδράσεις που είχαν τα ανίψια μας, όταν «τα αντιμετώπισαν».
Γνωρίζουμε ότι με τέτοια θέματα αντιπαρατιθέμεθα στο άτυπο «εκπαιδευτικό δόγμα» που προβλέπει αποτυχία των αξιολογούμενων μαθητών όταν οι διατυπώσεις των θεμάτων είναι μεγάλες. Προσπαθήσαμε να εκλογικεύσουμε αυτή την πρακτική με διατυπώσεις που είχαν, όπως προαναφέραμε «σιδερωθεί» από έμπειρους αναγνώστες, αλλά και από ανυπόμονους συγγενείς.
Πρώτη ένδειξη ότι θα κολυμπούσαμε σε ήρεμα νερά, ήταν το ενδιαφέρον που έδειξαν οι επιτηρητές των διαγωνισμάτων Γεωγραφίας, να απαντήσουν οι ίδιοι τα θέματα. Και αναφερόμαστε σε αναγνώστες εξοικειωμένους σε διαφορετικό διδακτικό «παράδειγμα». Τους φιλολόγους του σχολείου.
Σχετικά με τα σχόλιά σας για το διαγώνισμα της Β Γυμνασίου, αποδεχόμαστε πως η απαίτηση της γνώσης του ποταμού Άαρ που στο «πέταλό» του χτίστηκε η Βέρνη, είναι εκτός αποδεκτών και από εμάς διδακτικών στόχων. Παρασυρθήκαμε από τη λογική του «σταυρολέξου» που εντασσόταν η σχετική ερώτηση (Ποταμός της Ελβετίας με τρία γράμματα, που τελικά είναι … δυο). Και πάντως, η άγνοια του … Άαρ επέφερε ποινή 0,37 της μονάδας.
Για το θέμα που αφορούσε το δημογραφικό πρόβλημα στη χώρα προέλευσης των μεταναστών επισημαίνουμε, όπως κάναμε και στον αρχικό μας σχολιασμό, ότι έγινε αποδεκτό από τους μαθητές και προκάλεσε ενδιαφέρουσες από κάθε άποψη απαντήσεις. Εδώ, θέλουμε να προσθέσουμε ότι το σχολείο μας εκπαιδεύει πολύ μεγάλο αριθμό μαθητών, που οι γονείς τους είναι οικονομικοί μετανάστες. Έχουν δηλαδή οι διαγωνιζόμενοι ισχυρές βιωματικές εμπειρίες από το ζήτημα που διαπραγματεύεται το ερώτημα.
Σχετικά με το ερώτημα που αφορά τους πρόσφατους σεισμούς στην Ιταλία και την ενδεχόμενη δυσκολία που αντιμετώπισαν οι μαθητές μας, έχετε δίκιο! Οι μαθητές μας απέφυγαν το 7β. Αναμέναμε να πράξουν διαφορετικά. Διότι αναπτύξαμε σχετικό διδακτικό υλικό, δύο μόλις μέρες μετά τους σεισμούς. Μπορείτε να το δείτε και να το αξιολογήσετε στη φιλόξενη ηλεκτρονική διεύθυνση: http://ek.based.gr/?p=1231, του φίλου Βαγγέλη Κολτσάκη.
Είναι πολυλογία να σας ευχαριστήσουμε ξανά.
Η παρέμβασή σας μας οδήγησε να αναστοχαστούμε την κατασκευή των δυο αξιολογικών δοκιμίων. Κυρίως να ξανα-σκεφτούμε ότι είναι διαφορετικά τα δικά μας ενδιαφέροντα (λιθοσφαιρικές πλάκες-σχήματα ηπείρων) και αυτά των μαθητών.
Εξαιρετικά θέματα συνάδελφε αλλά έτσι όπως έχει περικοπεί ή ύλη σε όλα τα μαθήματα των φυσικών επιστημών και όχι μόνο στην Γεωλογία-Γεωγραφία θεωρώ ότι δεν είναι όλα στο επίπεδο και τις γνώσεις των μαθητών της πρώτης και της δευτέρας Γυμνασίου.Ανεξάρτητα όμως απο αυτό τά θέματα είναι ευρηματικά και πρωτότυπα!!!
Δημοσίευση σχολίου